Lang voordat moeder natuur haar kinderen uitrustte met pootjes, voorzag ze een primitieve vis van een beweegbare onderkaak. Sindsdien wordt het ding gebruikt voor zaken als eten, praten, vechten en tekstschrijven. Tekstschrijven?
Hap!
Ik hapte laatst gretig toe op een uitdagende, complexe, bedrijfskundige opdracht. Me op het lijf geschreven! Normaal gesproken raak ik snel in een heerlijke flow als ik geconcentreerd werk aan een taai vraagstuk. Urenlang richt ik mijn volle aandacht op alle aspecten van het onderwerp. Ik fiets soms een eindje en schrijf daarna weer een stukje. Et voilà: een prachtige tekst en een blije opdrachtgever.
Maar hier gebeurde wat anders.
Kreunende computer
Wat viel dit tegen, zeg. De benodigde informatie kreeg ik uit de tweede hand, in een vorm die ik lastig vond: flarden van aantekeningen in Excel. Het dwingende format van het op te leveren document verstoorde telkens mijn inhoudelijke focus. Ook mijn laptop had het moeilijk. Die deed kreunend en steunend zijn best, maar kon de template waarin ik de tekst moest schrijven nauwelijks aan. En grote pdf-documenten op het externe scherm kon hij er écht niet meer bij hebben.
Overbelast
Ik liet me niet kisten en beet me stevig vast. Energie en tijd lekten weg in gedoe en geploeter. Zoeken naar stukjes verdwaalde informatie. Documenten en vensters afsluiten omdat de laptop vastliep. Ze even later toch weer openen, omdat ik informatie nodig had. Toekijken hoe een regel moeizaam uitvulde tijdens het typen. Wachten tot de tekst zich schoksgewijs herschikt had. Knip- en plakwerk om lopende tekst op de juiste plek te krijgen, in een documenttype dat daar eigenlijk niet op ontworpen is.
De klus kostte me twee keer zoveel uren als begroot en uiteindelijk leverde ik op de valreep een incomplete conceptversie in. De opdrachtgever moest zelf nog aan de bak, maar was gelukkig enthousiast over de kwaliteit van mijn werk. Zelf was ik alleen maar opgelucht dat het weekend was en ik kon bijkomen. Die nacht droomde ik onrustig, over brokjes tekst en onbegrijpelijke aantekeningen.
Stijve kaken
Zaterdag voelde ik iets bekends, iets verontrustends: stijve kaken, die niet meer wilden ontspannen. In 2016 had ik dat ook. Toen sijpelde de spanning door naar mijn nek, schouders en rug. Dat ik daardoor langzaam ziek werd, merkte ik pas toen begin 2017 het doek viel en ik plotseling tot niets meer in staat was.
Geconcentreerd werken
Stress door haperende randvoorwaarden is niet zo vreemd voor iemand met een burn-outverleden. Maar ook gezonde mensen raken sneller vermoeid en presteren minder goed als ze hun werkgeheugen belasten met afleiding en bijzaken. Vooral taken die diepe concentratie vereisen lukken minder goed en nemen al snel buitensporig veel tijd.
Manoeuvreren
Het kortetermijngeheugen moet bij complex denkwerk veel informatie tegelijk laden, verbanden leggen, kennis construeren. Het moet manoeuvreren met veel stukjes informatie, maar het heeft een zeer beperkte capaciteit. Achtergrondgeluiden, notificaties, weerbarstige applicaties: alles wat er niet toe doet maar wel om aandacht vraagt, staat soepele informatieverwerking in de weg.
De meeste mensen kunnen aardig wat afleiding aan voordat ze slecht gaan presteren of mentaal instorten. Ze hebben niet eens door dat cognitieve ruis hun functioneren hindert. Maar is het daarom ook onschadelijk? Moeten we niet zuinig zijn op ons werkgeheugen? Kunnen we het niet efficiënter gebruiken? Dan presteren we beter en maken we tijd vrij voor dingen die echt de moeite waard zijn. En we laden rustig op voor de volgende krachttoer.
Timemanagement en productiviteit
Alle zelfhulpboeken over timemanagement en productiviteit adviseren dan ook om het werkgeheugen te ontlasten. Taken en zorgen die er op dit moment niet toe doen, parkeer je in een systeem buiten je hoofd. Ze komen vanzelf weer in het vizier zodra je ermee aan de slag moet. Zo’n systeem maakt het mogelijk om geconcentreerd te werken, met een diepe focus.
De evergreen Getting Things Done van David Allen is het bekendste boek. Een latere bestseller is bijvoorbeeld Diep werk van Cal Newport. In ons eigen taalgebied verschenen onder meer Focus aan/uit van Mark Tigchelaar en Grip van Rick Pastoor. Wie echt nieuwsgierig is en nieuwe toepassingen wil bedenken, raad ik aan zich te verdiepen in de onderliggende cognitive load theory uit de leerpsychologie.
Schouders
Dat weekend zette ik mijn kaken in de heerlijke veganistische gerechten die mijn schoonzoon voor me kookte. Feldenkrais ontspanningsoefeningen hielpen me om de verkrampte spiertjes een voor een te bevrijden. Ik fietste tientallen kilometers in de omgeving van Weesp. En op LinkedIn nam ik nog een ontspannend advies ter harte van rabbijn Lody van de Kamp: “God heeft ons twee oren gegeven om te horen, twee ogen gegeven om te kijken en twee schouders om op te halen.”
Randvoorwaarden
Maandag had ik er weer helemaal zin in. Mijn honger naar complexe casussen was door deze opdracht alleen maar groter geworden. Maar bovenaan mijn to-do-list voor de nieuwe werkweek noteerde ik twee dingen:
- randvoorwaarden formuleren voor geconcentreerd werken
- randvoorwaarden formuleren voor aannemen van opdrachten
Ik wil namelijk niet opnieuw met een burn-out achter de geraniums belanden.
Welke randvoorwaarden mogen volgens jou niet ontbreken op mijn lijstjes?
3. investeren in een nieuwe laptop… Niks is zo frustrerends als essentiële apparatuur die niet doet wat ’t moet doen op het moment dat jij dat nodig hebt.
Haha! Je hebt wel een punt. Ik zal me weer eens oriënteren.
Deze laptop heb ik in 2017 gekocht vanwege die burn-out. Hij maakt nauwelijks geluid. Ik had toen ernstige hyperacusis en ik moet nog steeds erg oppassen met geluid. Voor gewoon Wordgebruik met nog wat documenten open doet hij het nog prima.