Als hij vantevoren had geweten hoe het allemaal zou lopen, had hij natuurlijk andere keuzes gemaakt. “Always listen carefully to other people, then decide what you will do,” raadde opa mijn neef aan, toen ze in het park wandelden. Die groeide op in een steenrijke textielfamilie in Beverly Hills. Hij kwam materieel niets tekort, maar voor diepzinnige gesprekken zocht hij opa op, die hem met een zwaar Russisch accent allerlei levenswijsheden meegaf.
Herman David Bellin verdiende op zijn oude dag de kost achter de naaimachine, als onderaannemer van zijn schoonzoon. Het was begin jaren ’60 en hij bewoonde een piepklein studio-appartementje met twee opklapbedden, aan een drukke weg, downtown Los Angeles. Daar zat hij samen met zijn zoon, mijn vader Matthew, die na een mislukte Parijse carrière als toneelschrijver gedesillusioneerd naar hem was teruggekeerd. Echt gezellig hadden ze het niet. Matthew had weinig op met zijn vader, die in zijn jeugd altijd meer belangstelling had getoond voor zaken dan voor zijn gezin.
Business
Vaste lezers van mijn blog herinneren zich misschien het succesverhaal dat ik eerder over hem schreef. De American Dream: de minderjarige vluchteling had zich in twintig jaar tijd opgewerkt van arme immigrant tot textielmagnaat. Zijn kinderen groeiden op in weelde. Maar zestig jaar later was hij blijkbaar terug bij af. Waar was het misgegaan?
Begin jaren ’30 gingen de zaken nog goed. Hoewel de economie finaal was ingestort, hield Herman David zich staande door zich te richten op het goedkopere segment van de hoedenmarkt. Hij leende steeds meer geld uit aan noodlijdende collega-ondernemers. De stapel ooit te innen cheques groeide en groeide. Sylvia en de kinderen kwamen niets te kort, in het luxueuze appartement in West Manhattan. Maar spannend was het. Overal gingen zaken failliet. Herman David maakte lange dagen en gunde zich nauwelijks tijd om te eten en te slapen.
Catskills
Hoe voelde mijn oma Sylvia zich bij de situatie? Ze was in 1900 geboren in een rijke familie en bewoog zich als een vis in het water in de stedelijke upper class. Maar was ze gelukkig? In de zomer van 1938 ging ze, net als massa’s andere New Yorkers, met de kinderen op vakantie in de Catskill Mountains. Herman David bleef voor zaken in Manhattan. In een brief die ze hem schreef lezen we:
Herman dear,
Thanks a lot for the package. The Children are very happy with everything. Brother was looking for sun glasses. He said you promised to send them.
I certainly felt badly when I learned you weren’t coming up for the week-end but I certainly understand that you know what is best.
Yesterday we took a ride to Tannersville and certainly must say that the “Grand Hotel” is by far a hundred times more superior than the “[onleesbaar] Lodge”.
Herman dear, don’t get discouraged that business hasn’t stated as I know you are going to have a good season.
I was reading in the paper about Sak’s Fifth Avenue going a ten percent increase in salary. I imagine that is a very good sign.
How do you feel? Take care of yourself and try to eat in time.
Thank God the Children are getting along beautifully. Cannot tell you how happy I am that I brought them up here but the only regretful thing about that you cannot be with us.
Herman dear being we are only going to be here for one more week. Try if possible to come out at least for Thursday so you will have four days of a much need relaxation. Will close now hoping this message finds you well with lots of love, hugs kisses from Rhoda, Matthew and Sylvia. Remain always your loving wife Sylvia.
Niet lang daarna ging Herman David failliet. De enorme stapel cheques bleek oninbaar.
California
Het geld was op en het gezin moest het dure appartement verlaten. Sylvia nam met de kinderen haar intrek in een eenvoudiger woning in de 86th Street. Ze vond een baantje als winkelbediende. Herman David vertrok naar Los Angeles, om daar opnieuw te beginnen. De stapel oninbare cheques ging mee. Hij liet zich niet kisten! In zijn jonge jaren had hij het als vluchteling niet makkelijk gehad, deze tegenslag zou hij ook wel weer te boven komen. Geen hoeden maar badpakken ging hij daar produceren, in dat nieuwe beloofde land, waar de opkomende filmindustrie voor nieuwe welvaart zorgde.
Ik heb ze er nooit naar kunnen vragen, maar het lijkt erop dat de kinderen Rhoda en Matthew er een romantisch avontuur in zagen. Hun vader was het gezin vooruit gegaan en zij droomden alvast over een nieuw leven aan de glamorous Westkust. Daar konden ze af en toe al een glimpje van opvangen in de bioscoop. In 1939 schreef de tienjarige Matthew een brief aan zijn vader.
Dear Daddy,
How do you feel? I feel fine. How is business? I hope it is all right. I got my report card and did better than last month. I got work B conduct B+. I am going to do better next month. I’ll get A just wait.
I went to the movies and saw “Idiote Delight” with Clark Gable. And I saw “Ambush” and I saw “Stage coach”. They were all good pictures. Did you see the San Fransisco Worlds fair? Remember the picture we saw Emile Zola I am listening to it now.
I hope that get started in business soon.
Your son Matthew XXXXXXXXXX
Maar hoe was het voor Sylvia om er plotseling alleen voor te staan met de kinderen? Om voor het eerst in haar leven te moeten werken en gelijk ook kostwinner te zijn? Hoe was het om in een winkel niet de klant te zijn maar de winkeljuffrouw? Was het moeilijk om af te kicken van de luxueuze levensstijl? Maakte ze schulden? Kon ze de huur wel betalen? Wat was bijvoorbeeld de reden dat ze op 5 juni 1940 naar het Mayflower Hotel ging, waar ze vroeg om een appartement te mogen bezichtigen?
Vallen
In de New York Times verscheen op 6 juni 1940 een treurig bericht.
Tante Jessie
Rhoda en Matthew kwamen terecht in het gezin van hun tante Jessie. Maar Mrs. Samuel Fine of Woodmere zat helemaal niet te wachten op deze kinderen en ze verweet haar zwager Herman David de dood van haar zus en nog meer nalatigheid. Niet totaal onbegrijpelijk. Herman David was niet teruggekomen voor zijn kinderen, maar ging verwoed door met de start van zijn nieuwe onderneming aan de Westkust. Als hij die zaak maar eenmaal op poten had, dan zou het geluk weer terugkeren. Pas dan had hij zijn kinderen weer wat te bieden. Toch?
Always listen carefully
In 1945 was de Tweede Wereldoorlog voorbij en had Herman David een winstgevende onderneming opgebouwd in Los Angeles. Rhoda trouwde met een textielfabrikant in die contreien. Matthew trok in bij zijn vader, maakte in Los Angeles zijn school af en ging daarna studeren in Berkeley. Eind goed al goed? Niet echt. Het verleden bleef een pijnlijke open wond in hun levens. Het verstoorde hun onderlinge verhoudingen en hun verhoudingen met anderen. Herman David begon langzaam te beseffen hoe de dingen gelopen waren en wat zijn aandeel was. Misschien was dit de reden om zijn kleinzoon deze goede raad te willen meegeven: “Always listen carefully to other people, then decide what you will do.”
Blogserie over Herman David Bellin