Er is een Achterom, een Achteromstraat en een Achteromdwarsstraat. Een Herengracht, een Oudegracht en een Achtergracht. Een Sleutelsteeg, een Hanensteeg, een Kapelsteeg en een Kerksteeg. Maar ook een Heer Elbertsteeg, een Claes Dellsteeg en een Jan Boutsteeg. Als de straten zo heten, moet een stadje haast wel oud zijn.
Naar Weesp
Weesp kwam op mijn pad toen ik dit jaar het roer omgooide. Enkele maanden na mijn start als zelfstandig tekstschrijver verhuisde ik van het drukke Amsterdam naar een knusse vintage portiekflat in Weesp. Vlakbij het station en op een steenworp afstand van de schilderachtige grachtjes.
Zompige veengrond
Tot halverwege de middeleeuwen gebeurde er weinig met de zompige veengrond van Holland en Utrecht. Maar tijdens de Grote Ontginning streken er schapenhouders, jagers en een enkele boer neer in het gebied. Her en der ontstonden nederzettinkjes. Eén zo’n gehucht, rond een dam in de Amstel, groeide uit tot Amsterdam. Verderop, aan een ander riviertje, ontstond Weesp.
In de late middeleeuwen verwierven de beide veendorpjes stadsrechten en kregen ze steeds meer economische betekenis. Amsterdam kreeg een belangrijke haven, Weesp brouwde bier met het schone water uit de Vecht. Na de middeleeuwen kozen de prille Hollandse stadjes ieder een eigen richting.
Ondernemen
Ondernemende immigranten uit de zuidelijke Nederlanden namen tijdens de Reformatie de Amsterdamse economie over. Weesp begon met jenever stoken.
In de 17e eeuw hulde het steeds rijker wordende Amsterdam zich in de Grachtengordel, een pompeuze kraag van statige herenhuizen. Weesp groef even buiten de stad een bescheiden Achtergracht en liet een bedrijvig nieuw buurtje verrijzen: Nieuwstad.
Amsterdamse kooplieden verrijkten zich met koloniale wereldhandel. In Weesp vestigde zich een stel wevers, dat met gesubsidieerde weefgetouwen een Weespse lakenindustrie moest beginnen. Zij kregen een eigen straatje, dat nog altijd als Wollenweversbuurt op de kaart is te vinden.
Speelbal
Amsterdam en Weesp lagen maar dertien kilometer van elkaar. Maar veel meer dan Amsterdam was Weesp eeuwenlang speelbal van territoriale conflicten. Ter verdediging wierp de stad in 1672 vier bastions op en verschanste zich achter een singelgracht.
Begin 19e eeuw werd Weesp opgenomen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Van rijkswege kreeg het oude centrum in 1861 een lomp torenfort in de maag gesplitst. En in 1892 werd Weesp onderdeel van de Stelling van Amsterdam.
Thuis
In korte tijd ben ik me helemaal thuis gaan voelen in Weesp. Ik ben lid geworden van de bibliotheek en leen daar boeken over de lokale geschiedenis. Eindeloos slenter ik langs grachtjes en door steegjes. Zo ga ik steeds beter snappen hoe het er was. En hoe het er is. Ik wil hier niet meer weg.
Terug
Maar toch keer ik op 24 maart 2022 terug in de schoot van Amsterdam. Mijn nieuwe woonplaats, dit verrassend lieve oude stadje, fuseert dan namelijk met zijn grote broer. Weesp gaat verder als stadsgebied binnen de hoofdstad. Het dappere vestingstadje aan de Vecht verliest na al die jaren alsnog zijn zelfstandigheid.
Mooi geschreven. Helaas gaan zaken tegenwoordig voor nostalgie..het is niet anders. De geschiedenis die verandert niet meer.
Verandering wekt nostalgie op. Je kijkt daardoor met andere ogen naar al die dingen die je destijds normaal vond.
En het verleden verandert niet, maar “geschiedenis” (geschiedschrijving, het verhaal) verandert juist steeds mee met de tijdgeest. Sla geschiedenisboekjes van vroeger open, je weet niet wat je ziet!
Ik begrijp wat je bedoelt, ik herken het, als rasechte Hagenaar, heb ik een soortgelijke ervaring en, in mijn geval, herinnering.
Oh oh, Den Haag… 😁
Wel heel mooi dat je juist Den Haag ter sprake brengt. Wist je dit? (bron: https://www.museon.nl/nl/activiteit/den-haag-stad-of-dorp)
“Den Haag heeft in de Middeleeuwen geen stadsrechten van de graaf van Holland gekregen. De graaf had een woning op het Binnenhof. Hij wilde geen stad vlak naast zijn huis, maar gaf wel de boeren en ambachtslieden die vlakbij hem woonden het recht een dorp te zijn. Het dorp werd Die Haghe genoemd. De medewerkers van de graaf woonden rondom zijn woning. Dit gebied werd het Hofgebied genoemd. Zij waren de zogenaamde supposten van den Hove. Het toezicht op het dorp gebeurde door de baljuw.
Het kenmerk van een stad is dat er muren omheen zijn en het dus een vesting is. Rondom het dorp en het Hofgebied komen pas in de 17de eeuw de singels, maar Den Haag wordt geen vesting.
Pas in 1810 spreekt men wel van een stad, omdat keizer Napoleon dan zijn broer Lodewijk Napoleon stuurt als koning van Holland en een koning kun je niet in een dorp laten wonen.”
Ik ben in Weesp geboren en heb afgelopen jaar ook twee blogs over mijn mooie geboortestad geschreven.
Amsterdam vind ik ook absoluut prachtig, maar de fusie voelt vreemd en ik vraag me wel af wat er straks in mijn paspoort bij geboorteplaats staat…
Dank voor je reactie, Denise. Je geboorteplaats blijft Weesp. Ik las ergens: de gemeente Amsterdam omvat straks twee steden: Amsterdam en Weesp.
Wil je hier de links delen naar je blogs over Weesp?
O, dat blijft dus gewoon Weesp. Goed te weten. Ik zocht erop en kwam weer hier terecht en zie nu ook je vraag.
Dit zijn de blogs die ik schreef:
– https://www.followmyfootprints.nl/wandeling-in-weesp-en-omgeving-terug-naar-het-verleden-in-vestingstad-weesp-incl-terrassen/
– https://www.followmyfootprints.nl/wat-te-doen-in-weesp-tips-activiteiten-en-bezienswaardigheden-in-weesp/
Groetjes uit Den Haag!
Marketeers noemen dit geloof ik ‘dual branding’. Heel slim.
gewoon geboorteplaats Weesp dat blijft je je hele leven achter volgen